Πολύ συχνά βλέπουμε αναφορές στο τύπο για την πανδημία της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα, κατέχοντας την πρωτιά παγκοσμίως, με το 44% των αγοριών και το 38% των κοριτσιών σχολικής ηλικίας να είναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα, ενώ παράλληλα ο ευρωπαϊκός τύπος παρουσιάζει τις διατροφικές διαταραχές ως μια νέα πανδημία με το 1.5- 4% του πληθυσμού να νοσεί από ανορεξία και από 3-6% να νοσεί μέσα σε όλο το φάσμα της βουλιμίας .
Είναι τυχαίο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η παιδική και εφηβική παχυσαρκία εξελίσσεται σε πανδημία στην χώρα μας και ταυτόχρονα παρουσιάζεται συνεχής και ραγδαία αύξηση των παιδιών και που νοσούν από διατροφικές διαταραχές; Γνωρίζετε ποιες είναι οι 3 πρώτες ασθένειες που πλήττουν τον νεανικό πληθυσμό; Πρώτη είναι η παχυσαρκία, δεύτερη το άσθμα και τρίτο οι διατροφικές διαταραχές .Είναι με την πρώτη ματιά η παχυσαρκία και οι διατροφικές διαταραχές συσχετίζονται άμεσα με το βάρος προκαλώντας σοβαρές επιπλοκές στην σωματική και ψυχική υγεία του ασθενή, ακόμα και στο θάνατο. Παρόλα αυτά ,μπορείτε να φανταστείτε ότι κάποιο παιδί η έφηβος που είχε παχυσαρκία μπορεί να βυθιστεί στη ανορεξία και το αντίστροφο; Μπορεί να σας φαίνεται δυνητικά αδύνατο να συμβεί, ενώ για εμάς που είμαστε στο χώρο των ΔΔ τα 27 τελευταία χρόνια , είναι τόσο κοινότυπο. Σχεδόν το 50% των εφήβων με ανορεξία που προσήλθαν στο κέντρο μας για θεραπεία ,είχαν ιστορικό παχυσαρκίας.
Μέχρι πρότινος ο διαχωρισμός ανάμεσα στις δυο νόσους, ήταν θεωρητικά ξεκάθαρος , αφού ειδικοί και κοινό αντιλαμβανόταν τη παχυσαρκία ως μια αμιγώς γονιδιακή –βιολογική νόσο ,αντιμετωπίσιμη κυρίως ιατρικά με φάρμακα η χειρουργικές επεμβάσεις είτε διαιτολογικά. Αντιθέτως η διατροφική διαταραχή εκλαμβάνεται ως ψυχιατρική νόσος που αντιμετωπίζεται με ψυχολογικές θεραπείες ή παρεμβάσεις στην οικογένεια. Αυτός ο διαχωρισμός έχει αρχίσει να ανατρέπεται σταδιακά, καθώς η επιστημονική κοινότητα καλείται να δει την μεγάλη εικόνα δηλ το δάσος και όχι μόνο το δέντρο. Πιο συγκεκριμένα απαιτείται να ενσωματώσουμε και να δώσουμε έμφαση στα ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά της παχυσαρκίας και στη βιολογική και γενετική βάση των διατροφικών διαταραχών αντίστοιχα , μεγιστοποιώντας έτσι την αποτελεσματικότητα των θεραπευτικών παρεμβάσεων.
Πρόσφατα η επιστημονική κοινότητα φώτισε κάποιες άγνωστες πτυχές της παχυσαρκίας, αποδεικνύοντας ότι οι παρακάτω παράγοντες σε γεννητικό, βιολογικό και ψυχο-κοινωνικό επίπεδο είναι κοινοί με τις διατροφικές διαταραχές . Για αρχή το πρωτόκολλο θεραπείας FBT (evidence-based) για παιδιά και εφήβους με διατροφικές διαταραχές κρίθηκε εξίσου αποτελεσματικό και στην παχυσαρκία ενώ έχει ενταχθεί από 2010 ως θεραπεία πρώτης γραμμής στην Αμερική και Αγγλία. Μέχρι το 2010 η αντιμετώπιση της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας στηριζόταν στις παρακάτω παρεμβάσεις: διατροφή, συμμετοχή του παιδιού σε συνεδρίες και την απώλεια βάρους του παιδιού .Τα τελευταία χρόνια, αυτές οι τρεις συνιστώσες έχουν αμφισβητηθεί για την αποτελεσματικότητα τους. Πρώτον, η έμφαση στην καταμέτρηση θερμίδων ή στη δίαιτα δεν συνάδει με την τρέχουσα διαιτητική πρακτική. Ο περιορισμός στην τροφή δηλ μια γρήγορη ακραία δίαιτα μειώνει την ικανότητα επίτευξης μακροπρόθεσμης διατροφικής αλλαγής καθώς η συγκεκριμένη διατροφή/δίαιτα είναι βιώσιμη μόνο βραχυπροθέσμα . Δεύτερον, η αποκλειστική συμμετοχή των παιδιών στην θεραπεία είναι περιττή και αντιπαραγωγική καθώς το παιδί ζει μέσα στην οικογένεια. Ο λόγος είναι ότι όταν ένα παιδί βιώνει ότι είναι «προβληματικό» σε σχέση με τα αδέρφια ή τα μέλη της οικογένειας, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να βιώσει στιγματισμό ή να αντισταθεί στην αλλαγή. Τρίτον, η αποκλειστική έμφαση στην απώλεια βάρους μπορεί να πυροδοτήσει την έντονη ενασχόληση με την τροφή και το σώμα , διαταραγμένη εικόνα σώματος και διατροφικές διαταραχές στα παιδιά.
Στην κουλτούρα μας το ελληνόπαιδο περιβάλλεται από πολλαπλούς τροφούς και πολλαπλά δυναμικά μέσα στον οικογενειακό χώρο, τα συναισθήματα και οι συνδέσεις γύρω από την τροφή ποικίλουν .Έτσι το ότι είμαστε οι πρωταθλητές στην παιδική παχυσαρκία δεν είναι περίεργο! Το περίεργο είναι ότι ενώ η οικογένεια είναι τόσο δυνατή ,αδυνατεί να βοηθήσει ουσιαστικά ένα παιδί με παχυσαρκία. Είναι απλό ο στόχος είναι άστοχος. Η βελτίωση της διατροφής, η αλλαγή διατροφικών συμπεριφορών και συνήθειων είναι ο αρχικός στόχος και όχι οι ατέρμονες δίαιτες. Η λύση είναι η εκπαίδευση των γονιών για να αντιμετωπίσουν την καθημερινότητα και τα προβλήματα που προκύπτουν από αυτή. Η ενδυνάμωση της οικογένειας με στόχο να δημιουργήσει μια ασφαλή δομή μέσα στο σπίτι έτσι ώστε να αναπτυχτούν δεξιότητες αυτό-φροντίδας και συναισθηματικής αποφόρτισης πέρα από την τροφή.
Είναι ξεκάθαρο πλέον ότι το έργο μας είναι να εκπαιδεύσουμε αποτελεσματικά την οικογένεια στα παρακάτω α)πώς να σιτίζουν το παιδί τους δεδομένου την αναπτυξιακή φάση του παιδιού και το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας β) τις διατροφικές επιλογές της οικογένειας γ)το πολιτισμικό υπόβαθρο δ) το υποστηρικτικό περιβάλλον της οικογένειας. Αν οι γονείς δεν εμπλέκονται στην σίτιση του παιδιού οι συνέπειες είναι μεγάλες.
Στηρίζουμε την οικογένεια κάνοντας την σύμμαχο στην αντιμετώπιση της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας.
Ποιοι είναι στόχοι του προγράμματος
• Να σας εκπαιδεύσουμε στο τρόπο διαμόρφωσης της συμπεριφορά των παιδιών σας
• Να σας βοηθήσουμε να γίνετε πρότυπα διατροφικής συμπεριφοράς στα παιδιά σας
• Να σας υποστηρίξουμε στην διαχείριση των κρίσεων και των προκλήσεων με το παιδί σας
• Να σας καθοδηγήσουμε επαρκώς στη θέσπιση όριων και στη χρήση θετικών ενισχύσεων στην αλλαγή συμπεριφοράς του παιδιού σας
Το οικογενειακό πρόγραμμα έχει διάρκεια 20-30 συνεδρίες και περιλαμβάνει:
• Οικογενειακή θεραπεία
• Ατομική συμβουλευτική γονέων η ομαδική υποστήριξη γονέων
• Ατομικές συνεδρίες διατροφής
