Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται μια έξαρση στη νοσηλείας κατά 120% σε παιδιά που πάσχουν από όλο το φάσμα των διατροφικών διαταραχών .
Τι συμβαίνει θα αναρωτιέστε οι περισσότεροι , γιατί τόσο μικρά παιδιά μπαίνουν σε αυτή την κόλαση; Οι πιο πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι αδύνατον, μια νεαρή έφηβη η γυναίκα να μην μπορεί να φάει ή να μην βλέπει πόσο σκελετωμένη είναι και να συνεχίζει να πιστεύει ότι είναι παχιά! Πως γίνεται να φοβάται κάποιος την τροφή και να αρνείται να φάει; Πως φτάνει σε αυτό , μήπως το κάνει επίτηδες για να αποσπάσει την προσοχή της οικογένειας ;
Η παραπάνω υπόθεση η πεποίθηση αποτελεί ένα από τους πολλούς μύθους που πλαισιώνουν τις διατροφικές διαταραχές στην χώρα μας, όπως ότι η ΔΔ είναι μια συνεχής δίαιτα, ένα φαινόμενο της εποχής μας που αντικατοπτρίζει μια εφηβική αντίδραση των κοριτσιών, που απλά θέλουν να γίνουν μοντέλα καθώς και πολλές άλλες ανακρίβειες που καθορίζουν επιπλέον την στάση της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στην ασθένεια.
Πρόσφατα είχα τον εξής τηλεφωνικό διάλογο με την μητέρα μιας ασθενούς μου, που έχανε βαρος συνεχώς, λόγω της ανορεξίας. Η μητέρα άρχισε να μου λέει με αγανάκτηση:“Δεν πάει άλλο αυτή η κατάσταση είναι απαράδεκτη, δεν καταλαβαινει ότι θα με σκοτώσει με αυτό που κάνει! Θα με πεθάνει! Επίτηδες το κάνει για να με τιμωρήσει,το ξέρω εγώ! Ολο ψέματα, λέει ότι τρώει και δεν τρώει τίποτα.Εχει γίνει σαν σκελετός, ποιός άντρας θα την κοιτάξει. Είναι πιο γριά και απο μένα!” Tης λέω λοιπόν “Καταλαβαίνω την μεγάλη σας αγωνία για την κόρη σας, αλλά η Γεωργία είναι στην ασθένεια τα τελευταία 19 χρόνια. Ξέρω ότι έχετε κουραστεί από την εναλλαγή της ασθένειας από την βουλιμία στην ανορεξία. Αλλά πρέπει να καταλάβετε ότι είναι πολύ σοβαρά άρρωστη. Η αρρώστια έχει απλώσει τα πλοκάμια της παντού , ο εγκέφαλος της δεν λειτουργεί φυσιολογικά μετά από τα τόσα χρόνια ασιτίας και χρόνιας υπέρ γυμναστικής. Είναι σαν να έχει ένα καρκίνο που την τρώει καθημερινά. Δεν το κάνει για να σας εκδικηθεί, πρέπει να το καταλάβετε αυτό!” Η μητέρα μου αποκρίθηκε ,“Αν είχε καρκίνο θα την καταλάβαινα και θα την στήριζα, αυτό που έχει τώρα θέλει να το έχει! Το κάνει για να με διαλύσει, τα ελέγχει όλα και θέλει να ελέγξει και μένα! Αν θέλει να πεθάνει από την ανορεξία δεν θα την εμποδίσω ,είναι τόσο επιθετική και κακιά μαζί μου, δεν με θέλει, με απορρίπτει συνεχώς!”και συνεχίζει λέγοντας μου “Αφού δεν θέλει να φάει, μα καλά είναι δυνατό να μην μπορεί να φάει μόνη της .Τι είναι μωρό και σιγά να μην καθίσω μαζί της να την βοηθήσω να φἀει, να το κἀνει μόνη της; Αφού ο προηγούμενος ψυχολόγος, μου είχε πει ξεκάθαρα ότι η διατροφική της διαταραχή είναι μια καθαρή αντιδράση να αυτονόμησης από εμένα και όχι βιολογικό που μου λέτε εσείς και πράσινα άλογα ”.
Της απαντώ λοιπόν ότι αυτή είναι μια αναχρονιστική ερμηνεία για το πρόβλημα της κόρης της καθώς πλἐον έχει χαρτογραφηθεί τι συμβαίνει στον εγκέφαλο ότι από το 2009 θεωρείται η ΔΔ βιολογική ψυχική νόσος δηλαδή πάνω μέρος του βρίσκεται σε υπερδιέγερση και το κάτω υπολειτουργεί η είναι απενεργοποιημένο. Της εξήγησα λοιπόν οτι ο εγκέφαλος της κόρης της λειτουργεί σαν ένα διώροφο σπίτι που το ισόγειο είναι 50 τετραγωνικά και ο πρώτος 200! Την ίδια στιγμή, οι νευρώνες λόγω έλλειψης γλυκόζης, σεροτονίνης και ντοπαμίνης δεν μεταδίδουν επαρκώς τα μηνύματα προς τον εγκέφαλο. Με λίγα λόγια, το σύστημα βραχυκυκλώνει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην φτάνει το μήνυμα της πείνας , του κορεσμού, της γεύσης και του πόνου στο εγκέφαλο! Πως λοιπόν περιμένει η κόρη της να είναι λειτουργική και να μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της την νόσο;
Ο παραπάνω διάλογος μπορεί να είναι ακραίος και σκληρός αλλα στη βάση του υποδηλώνει δηλ.ότι οι ειδικοί αλλά και οι οικογένειες αγνοούν πως τα συμπτώματα έχουν κυρίως βιολογική βάση και οτι υπάρχει γενετική προδιάθεση στην ανάπτυξη της νόσου. Η διατροφική διαταραχή δεν ειναι αντίδραση προς την οικογενεια.Γιατί απλά κανένας ασθενής δεν θέλει να αρρωστήσει για να ζήσει την κόλαση της διατροφικής διαταραχής!
Η τροφή καταλήγει να γίνει απειλητική καθώς κάθε φόρα που πρέπει να φάει κάτι που θεωρείται παχυντικό, ο «θόρυβος» που προέρχεται από τον καταιγισμό των απαξιωτικών σκέψεων είναι τόσο έντονος που σταματά μόνο όταν απέχουν από την τροφή. Η οποία και μόνο στη θέα της, οι ασθενείς μπαίνουν σε πανικό ακριβώς όπως κάποιος δέχεται επίθεση από φίδι η από τρομοκράτη. Μέσα στα πλαίσια της αποφυγής της τροφής η ασθένεια εξελίσσεται βάζοντας τον ασθενή σε καταστροφικές συμπεριφορές που είναι άκρως εθιστικές βιολογικά άλλα τους κάνουν να νιώθουν καλά. Με απλά λόγια πολλές συμπεριφορές της ανορεξίας συνδέονται με την απελευθέρωση των ενδορφινών , πχ η υπερασκηση ενώ είναι καταστροφική για έναν οργανισμό υποσιτισμένο , παρόλα αυτά το σώμα εκκρίνει ενδορφίνες .
Όμως η αλήθεια είναι ότι αν βγούμε στο δρόμο αυτή την στιγμή και ρωτήσουμε 100 άτομα να ορίσουν τι είναι οι διατροφικές διαταραχές, οι περισσότεροι θα μας απαντήσουν ότι πρόκειται για μια ψυχολογική νόσος με κοινωνικές προεκτάσεις , ενώ αν ρωτήσουμε για το διαβήτη όλοι αυτομάτως θα απαντήσουν ότι είναι βιολογική νόσος η οποία συνδέεται με την δυσλειτουργία του πάγκρεας. Η εσφάλμενη αντίληψη οτι οι ΔΔ οφείλονται εξ᾽ολοκλήρου στο περιβάλλον δηλ στην οικογένεια και στα media και όχι στην βιοχημεία του εγκέφαλου .
Πολλοί αναγνώστες μας θα αναρωτιούνται καλά, γιατί δεν νοσούν όλοι από ΔΔ αφού το περιβάλλον μέσω των media και των social media προβάλουν συνεχώς την εξιδανίκευση του ισχνού σώματος; Και από την άλλη, η αλήθεια είναι και πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν τα γονίδια και προσωπικότητα , ώστε να αυξάνουν την πιθανότητα να νοσήσει κάποιος;
Η απάντηση ειναι απλή και ξεκάθαρη . Τα media παίζουν καθοριστικό ρόλο όπως και άλλοι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες, θα ήθελα να φανταστείτε τα μέσα ενημέρωσης σαν την σκανδάλη ενός όπλου ενώ τα γονίδια και τη προσωπικότητα ως το όπλο και ο υποσιτισμός είναι η σφαίρα. Αν δεν υπάρχει σφαίρα και να τραβήξουμε την σκανδάλη δεν θα γίνει απολύτως τίποτα. Το θέμα είναι αν υπάρχει η σφαίρα ! Και αυτή η σφαίρα η αλλιώς το βόλι έχει την δύναμη ,να οδηγήσει πολλούς νέους στην χώρα μας να νοσήσουν ούτε από αντίδρασης ούτε από καπρίτσιο.
Δρ.Μαρία Τσιάκα
